Kết quả điều tra thành phần sâu hại và thiên địch của sâu ăn lá muống đen(Cassia siamea Lamk) tại các tỉnh Bắc Kạn, Thái Nguyên và Vĩnh Phúc

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 1/N¨m 2008 119 KÕt qu¶ ®iÒu tra thµnh phÇn s©u h¹i vµ thiªn ®Þch cña s©u ¨n l¸ muång ®en (Cassia siamea Lamk) T¹i c¸c tØnh B¾c K¹n, Th¸i Nguyªn vµ VÜnh Phóc §Æng Kim TuyÕn (Tr−êng §H N«ng l©m - §H Th¸i Nguyªn) 1. §Æt vÊn ®Ò Muång ®en lµ loµi c©y thuéc hä Vang, bé §Ëu lµ c©y gç tÇng cao, dÔ trång, kh«ng kÐn ®Êt, sinh tr−ëng nhanh, võa cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt l¹i võa cã t¸c dông phßng hé m«i tr−êng sinh th¸i rÊt tèt [1]. Trong ch−¬ng tr×nh dù ¸n trång míi 5 triÖu ha rõng cña ChÝnh phñ th× c©y muång ®en lµ mét trong nh÷ng loµi c©y ®−îc chän trång chÝnh ®Ó phñ xanh ®Êt trèng, ®åi nói träc ë n−íc ta. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng ph¸t triÓn ë v−ên −¬m còng nh− rõng trång, c©y muång ®en th−êng bÞ mét sè loµi s©u ¨n l¸, g©y ¶nh h−ëng lín ®Õn sè l−îng, chÊt l−îng vµ tèc ®é sinh tr−ëng cña rõng trång hµng n¨m, lµm gi¶m chøc n¨ng phßng hé cña rõng trong khu vùc, g©y nh÷ng thiÖt h¹i vÒ kinh tÕ, m«i tr−êng... Nh÷ng th«ng tin, tµi liÖu vÒ c¸c loµi s©u h¹i c©y muång ®en nãi chung vµ s©u ¨n l¸ nãi riªng cßn h¹n chÕ [6]. V× vËy viÖc ®iÒu tra, nghiªn cøu vÒ thµnh phÇn s©u ¨n l¸ vµ thiªn ®Þch còng nh− x¸c ®Þnh loµi s©u h¹i chÝnh ¨n l¸ c©y muång ®en nh»m x©y dùng c¬ së cho viÖc dù tÝnh dù b¸o vµ phßng trõ chóng trong t−¬ng lai lµ vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch. 2. Néi dung ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1 Néi dung nghiªn cøu - §iÒu tra thµnh phÇn s©u h¹i l¸ vµ x¸c ®Þnh mét sè loµi s©u h¹i chÝnh ¨n l¸ c©y muång ®en ë rõng trång. §iÒu tra thµnh phÇn thiªn ®Þch, x¸c ®Þnh mét sè loµi thiªn ®Þch chÝnh cña s©u h¹i chÝnh ¨n l¸ c©y muång ®en. 2.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu §iÒu tra quan s¸t trùc tiÕp t¹i rõng trång muång ®en thuÇn loµi hoÆc hçn giao cã ®é tuæi tõ 7-12. Sè liÖu ®iÒu tra s©u h¹i vµ thiªn ®Þch ®−îc chia lµm 4 ®ît: - §ît 1: Th¸ng 1; 2; 3. - §ît 2: Th¸ng 4; 5; 6. - §ît 3: Th¸ng 7; 8; 9. - §ît 4: Th¸ng 10; 11, 12 - ChuÈn bÞ c¸c mÉu biÓu vµ c¸c dông cô cÇn thiÕt ®Ó thu thËp sè liÖu - TiÕn hµnh lËp c¸c « tiªu chuÈn, diÖn tÝch O.T. C 1000m2, sè liÖu thu thËp t¹i 3 ®iÓm nghiªn cøu: L©m tr−êng Chî Míi, huyÖn Chî Míi, tØnh B¾c K¹n; tØnh Th¸i Nguyªn, HuyÖn LËp Th¹ch – VÜnh Phóc. Mçi ®iÓm nghiªn cøu lËp 18 O.T.C. C¸c O.T.C ph¶i mang tÝnh ®¹i diÖn cho khu vùc ®iÒu tra vµ ®−îc bè trÝ trªn c¸c d¹ng ®Þa h×nh kh¸c nhau: Ch©n ®åi, s−ên ®åi, ®Ønh ®åi. Trong O.T.C chän 30 c©y theo ph−¬ng ph¸p rót mÉu hÖ thèng ®iÒu tra trong c©y ®iÒu tra 5 cµnh, trong cµnh thu thËp toµn bé c¸c c¸ thÓ (Trøng, s©u non, nhéng, s©u tr−ëng thµnh) cña mçi loµi [4]. * §èi víi s©u h¹i: Theo dâi tÇn suÊt xuÊt hiÖn (møc ®é phæ biÕn) vµ g©y h¹i, mËt ®é cña mçi loµi. Ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra vµ ®¸nh gi¸ møc ®é h¹i l¸ theo tµi liÖu [4]. * §èi víi thiªn ®Þch: C¸ch ®iÒu tra sè l−îng c¸ thÓ vµ møc ®é phæ biÕn còng t−¬ng tù nh− s©u h¹i nh−ng víi mét sè loµi c«n trïng thiªn ®Þch nh− c¸c loµi kiÕn, ong ¨n s©u th−êng sèng cã tÝnh chÊt xt héi (tæ) chóng cã sè l−îng quÇn thÓ rÊt lín nªn kh«ng tÝnh sè l−îng c¸ thÓ mµ tÝnh theo sè l−îng (tæ). T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 1/N¨m 2008 120 + Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu: dùa vµo tµi liÖu [4]. - §Þnh lo¹i: §Þnh lo¹i theo kho¸ ph©n lo¹i c«n trïng t¹i ViÖt Nam ®ang ®−îc phæ biÕn hiÖn nay. - Tµi liÖu Sinh vËt rõng ViÖt Nam phÇn C«n trïng ®Üa CD-R 2006 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn (KÕt qu¶ nghiªn cøu tõ th¸ng 01/2007 ®Õn th¸ng 12/ 2007) 3.1. Thµnh phÇn s©u h¹i l¸ muång ®en vµ x¸c ®Þnh mét sè loµi s©u h¹i chÝnh ë rõng trång. Danh lôc c¸c loµi s©u h¹i l¸ muång ®en ®−îc tæng hîp qua b¶ng d−íi ®©y. B¶ng 3.1: Danh lôc s©u h¹i l¸ Muång ®en t¹i n¨m 2007 STT Tªn ViÖt Nam Tªn khoa häc Møc ®é phæ biÕn, g©y h¹i T¸c h¹i I Bé C¸nh v¶y Lepidoptera (1) Hä B−ím c¶i Pleridae 1 B−ím chanh di c− Catopsilia pomona Fabricius +++ ¡n l¸ 2 B−ím vµng viÒn ®en Hecabe eureuma Limmacus +++ ¡n l¸ (2) Hä Ngµi ®éc Lymantriidae 3 S©u rãm 4 tóm l«ng n©u Orgyia sp + ¡n l¸ 4 S©u rãm 4 tóm l«ng ®á Orgyia sp - ¡n l¸ (3) Hä Ngµi tói Psychidae 5 S©u kÌn bã l¸ Dappula tertia Templeton + ¡n l¸ 6 S©u kÌn dµi Amatisa snelleni Heylart + ¡n l¸ (4) Hä S©u ®o Geometridae 7 S©u ®o xanh Biston marginata Shiraki + ¡n l¸ II Bé C¸nh cøng Coleptera (5) Hä Vßi voi Curculionnidae 8 CÇu cÊu xanh Hypomeces squamosus F. ++ ¡n l¸ III Bé C¸nh kh«ng ®Òu Hemiptera (6) Hä Bä xÝt mÐp Coreidae 9 Bä xÝt dµi Leptocorisa varicornis F. + Hót nhùa 10 Bä xÝt gai Dereteryx iunata + Hót nhùa 11 Bä xÝt n©u vµng Clatus punctiger + Hót nhùa IV Bé c¸nh th¼ng Orthoptera (7) Hä s¸t sµnh Phanepopteridae 12 S¸t sµnh Climaea berezooWskii - ¡n l¸ Ký hiÖu: (-) RÊt Ýt xuÊt hiÖn, g©y h¹i kh«ng ®¸ng kÓ (tÇn suÊt xuÊt hiÖn <10%). (+) XuÊt hiÖn Ýt, g©y h¹i nhÑ (tÇn suÊt xuÊt hiÖn tõ 10% - <30%). (++) XuÊt hiÖn, g©y h¹i ë møc trung b×nh (tÇn suÊt xuÊt hiÖn tõ 30%- 50%) (+++): XuÊt hiÖn nhiÒu, g©y h¹i nÆng (tÇn suÊt xuÊt hiÖn tõ >50%) [4]. T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 1/N¨m 2008 121 Trong hÖ sinh th¸i rõng cã rÊt nhiÒu loµi s©u h¹i, tuú tõng loµi c©y vµ tuú tõng giai ®o¹n tuæi c©y mµ møc ®é phæ biÕn vµ g©y h¹i cña chóng kh«ng gièng nhau. Qua ®iÒu tra t¹i 3 khu vùc: B¾c K¹n, Th¸i Nguyªn, VÜnh Phóc cho thÊy thµnh phÇn s©u h¹i l¸ muång ®en t−¬ng ®èi nhiÒu vµ Ýt cã sù sai kh¸c gi÷a c¸c khu vùc vÒ møc ®é phæ biÕn vµ g©y h¹i cña mçi loµi. §Ó thÊy ®−îc tÝnh ®a d¹ng loµi vµ hä trong c¸c bé, chóng t«i tæng hîp kÕt qu¶ ë b¶ng sau: B¶ng 3.2: Thèng kª sè hä vµ sè loµi theo c¸c bé c«n trïng STT Tªn Bé Sè hä % Sè loµi % 1 Lepidoptera 4 57.14 7 58.34 2 Coleptera 1 14.28 1 8.33 3 Hemiptera 1 14.28 3 25.00 4 Orthoptera 1 14.28 1 8.33 Tæng 7 100 12 100 Nh− vËy trong c¸c loµi tham gia h¹i l¸ c©y muång ®en gåm 12 loµi cña 7 hä thuéc 4 bé, riªng bé c¸nh v¶y cã sè hä vµ sè loµi nhiÒu nhÊt: 4 hä gåm 7 loµi chiÕm tû lÖ 58.34% vµ tÊt c¶ c¸c loµi nµy ®Òu ¨n l¸. Bé c¸nh cøng chØ cã duy nhÊt mét loµi chiÕm tû lÖ 8.33% lµ cÇu cÊu xanh ¨n l¸, thuéc hä vßi voi. Bé bä xÝt cã 3 loµi chiÕm tû lÖ 25.00% ®Òu thuéc hä bä xÝt mÐp lµ chÝch nhùa c¶ ë l¸ vµ ngän non. Bé c¸nh th¼ng cã mét loµi s¸t sµnh lµ loµi ¨n l¸. Trong tæng sè 12 loµi g©y h¹i th× cã 2 loµi ¨n l¸ g©y h¹i nÆng ®ã lµ loµi: B−ím chanh di c− (Catopsilia ponoma Fabricius) vµ loµi b−ím vµng viÒn ®en (Eurema hecabe Limmacus) thuéc hä b−ím phÊn Pleridae. Hai loµi nµy ®t th−êng g©y ra thµnh dÞch t¹i c¸c tØnh: Th¸i Nguyªn, B¾c K¹n, B¾c Giang, VÜnh Phóc, ë v−ên −¬m vµ rõng trång trªn diÖn tÝch vµi chôc ha. [2; 6] Ngoµi hai loµi ¨n lµ chñ yÕu cã søc g©y h¹i nÆng h¬n c¶ th× tiÕp theo lµ loµi cÇu cÊu xanh xanh (Hypomeces squamosus F) thuéc hä vßi voi (Curculionnidae) ¨n l¸, loµi nµy còng th−êng hay xuÊt hiÖn nh−ng møc ®é ¨n h¹i l¸ muång ®en kh«ng nhiÒu v× chóng lµ loµi ®a thùc. C¸c loµi bä xÝt thuéc bé c¸nh nöa (Hemiptera) gåm 3 loµi gÆp ë ®©y ®Òu thuéc hä bä xÝt mÐp (Coreidae), tuy nhiªn chóng Ýt xuÊt hiÖn vµ g©y h¹i kh«ng ®¸ng kÓ. Môc ®Ých cña viÖc ®iÒu tra c¸c loµi s©u h¹i l¸ Muång ®en lµ ®Ó t×m ra loµi s©u h¹i chÝnh vµ biÖn ph¸p phßng trõ chóng hiÖu qu¶ nhÊt. Tuy nhiªn ®Ó x¸c ®Þnh loµi s©u ¨n l¸ Muång ®en chñ yÕu chóng ta kh«ng chØ nh×n vµo møc ®é xuÊt hiÖn cña chóng qua c¸c lÇn ®iÒu tra mµ cßn ph¶i nghiªn cøu mËt ®é vµ tû lÖ c©y cã s©u vµ møc ®é h¹i cña mçi loµi. Qua ®iÒu tra thùc tÕ cho thÊy s©u h¹i chÝnh ¨n l¸ c©y muång ®en ë c¸c khu vùc nghiªn cøu hiÖn nay lµ 2 loµi: S©u xanh b−ím chanh di c− (Catopsilia ponoma Fabricius) chóng xuÊt hiÖn trong c¶ 4 ®ît ®iÒu tra, mËt ®é s©u h¹i trung b×nh lµ 21,24 con/c©y; tû lÖ c©y cã s©u trung b×nh lµ 55,99% vµ loµi s©u b−ím vµng viÒn ®en (Eurema hecabe Limmacus) loµi nµy còng xuÊt hiÖn trong c¶ 4 ®ît ®iÒu tra, mËt ®é s©u h¹i trung b×nh lµ 24,11 con/c©y; tû lÖ c©y cã s©u trung b×nh lµ 61,76%. Møc ®é h¹i cao nhÊt ë lÇn ®iÒu tra thø 2 lµ 47,89%. Møc ®é h¹i Trung b×nh cña t¸n l¸ lµ 38.18%, xÕp vµo møc h¹i võa. C¶ 2 loµi nµy ®Òu thuéc hä b−ím phÊn (Pleridae), bé c¶nh v¶y (Lepidoptera). C¸c loµi cßn l¹i cã thÓ xuÊt hiÖn tõ 2 ®Õn 4 lÇn trong c¸c ®ît ®iÒu tra nh−ng mËt ®é s©u h¹i trung b×nh vµ tû lÖ c©y cã s©u trung b×nh rÊt thÊp nªn kh¶ n¨ng g©y h¹i kh«ng ®¸ng kÓ, mÆt kh¸c chóng cßn gãp phÇn lµm cho mèi quan hÖ trong l−íi thøc ¨n cña quÇn thÓ rõng æn ®Þnh h¬n. T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 1/N¨m 2008 122 B¶ng 3.3: MËt ®é vµ tû lÖ c©y cã s©u cña mét sè loµi s©u h¹i l¸ Muång ®en §ît ®iÒu tra Loµi s©u 1 2 3 4 Trung b×nh Sè lÇn xuÊt hiÖn S©u xanh (B−ím chanh di c−) P% 48.55 78,66 60.85 35.92 55.99 4/4 M 9.54 42.86 24.61 8.78 21.44 S©u n©u vµng viÒn ®en (B−ím vµng viÒn ®en) P% 45.51 82.98 75.67 42.89 61.76 4/4 M 6.5 51.17 29.70 9.05 24.11 CÇu cÊu xanh P% 1.85 3.21 6.82 3.25 3.87 4/4 M 0.52 0.71 1.67 0.96 0.97 S©u kÌn dµi P% 1.78 2.35 1.22 0.82 1.54 4/4 M 0.05 0.06 0.04 0.03 0.45 S©u kÌn bã l¸ P% 0.45 0.55 1.11 0.44 0.34 4/4 M 0.01 0.04 0.02 0.01 0.02 S©u rãm 4 tóm l«ng s−ên tr¾ng P% 0.00 0.00 1.11 0.89 0.50 2/4 M 0.00 0.00 0.05 0.04 0.04 S©u ®o xanh P% 1.67 0.55 1.67 1.11 1.25 4/4 M 0.03 0.01 0.03 0.02 0.22 Bä xÝt gai P% 0.00 0.4 1,04 0.85 0.57 3/4 M 0.00 0.17 0.12 0.19 0.12 Bä xÝt n©u vµng P% 0.00 0.00 1.11 1.02 0.56 2/4 M 0.00 0.00 0.05 0.03 0,02 Bä xÝt dµi P% 0.00 1.00 1.19 0.45 0.66 3/4 M 0.00 0.12 0.18 0.01 0.08 Møc ®é h¹i l¸ (%) 22.16 47.89 45.24 37.42 38.18 §¸nh gi¸ møc ®é h¹i l¸ NhÑ Võa Võa Võa Võa Ký hiÖu: P% lµ tû lÖ c©y cã s©u; M lµ mËt ®é s©u h¹i (Con/c©y) - T¸n l¸ bÞ h¹i: < 25%: H¹i nhÑ; Tõ 25 – 50%: H¹i võa Tõ 50 – 75%: h¹i nÆng; Tõ >75%: h¹i rÊt nÆng [4]. 3.2. Thµnh phÇn thiªn ®Þch cña s©u h¹i l¸ muång ®en vµ mét sè loµi thiªn ®Þch chñ yÕu cña s©u ¨n l¸ muång ®en ë rõng trång. Thiªn ®Þch ®ãng vai trß rÊt lín trong viÖc h¹n chÕ sè l−îng quÇn thÓ s©u h¹i v× chóng trùc tiÕp b¾t måi ¨n thÞt hoÆc ký sinh lªn c¬ thÓ s©u h¹i... V× vËy khi thµnh phÇn vµ sè l−îng thiªn ®Þch cµng nhiÒu th× kh¶ n¨ng tiªu diÖt s©u h¹i còng nh− k×m htm sù g©y h¹i cña s©u h¹i cµng lín [3]. B¶ng 3.4: Danh lôc thiªn ®Þch s©u h¹i l¸ Muång ®en n¨m 2007 STT Tªn ViÖt Nam Tªn khoa häc Møc ®é phæ biÕn Phæ ¨n måi (ký sinh) I Bé C¸nh cøng Coleptera (1) Hä bä rïa Coccinellidae 1 Bä rïa ®á Rodolia pumina Weiser ++ Trøng, s©u non 2 Bä rïa vÖt ®en vµng Lemnia biplagiata Swatz + Trøng, s©u non 3 Bä rïa ®en 4 ®èm ®á Menochilus maculatus Fab + 4 Bä rïa 12 chÊm ®en Megalocaria diladata F. - (2) Hä hµnh trïng Carabidae 5 Hµnh trïng Chlacnius nigicans W. + Trøng, s©u non T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 1/N¨m 2008 123 6 Hµnh trïng Casnoidea indica + Trøng, s©u non 7 Hµnh trïng Morion orientalis - Trøng, s©u non (3) Hä hæ trïng Cicindelidae 8 Hæ trïng ®en dµi Collyris formosana - Trøng, s©u non 9 Hæ trïng Trung Quèc Cicindela chinensis Degeer - Trøng, s©u non II Bé bä ngùa Mantoptera (4) Hä bä ngùa th−êng Mantidae 10 Bä ngùa xanh th−êng Mantis religiosa Linnaeus + S©u non 11 Bä ngùa Trung Quèc Tenodera sinensis Saussure ++ S©u non 12 Bä ngùa xanh bông réng Hierodula patellifera Serville ++ S©u non III Bé c¸nh mµng Hymenoptera (5) Hä Ong s¨n måi Polistidae 13 Ong s¨n måi Polisces galiicus + S©u non 14 Ong s¨n måi Polisces yapoalcus + S©u non 15 Ong s¨n måi Polisces sulcatus - S©u non (6) Hä kiÕn cong ®u«i Myrmicinidae 16 KiÕn cong ®u«i Myrmica sp +++ TÊt c¶ c¸c pha (7) Hä kiÕn vèng Formicidae 17 KiÕn vèng Oecophylla smaragdina F. +++ TÊt c¶ c¸c pha (8) Hä kiÕn Formicidae + TÊt c¶ c¸c pha 18 KiÕn vµng Oecophilla smaragdina + TÊt c¶ c¸c pha (9) Hä ong ký sinh Ichneumonidae 19 Ong m¾t ®á Trichogramma dendrolimi - Trøng 20 Ong tÊm xanh Anastatus disparis Rusch - Trøng IV Bé c¸nh kh«ng ®Òu Hemiptera (10) Hä bä xÝt ¨n s©u Reduviidae 21 Bä xÝt ¨n s©u Arilus cristatus Linnaeus - S©u non 22 Bä xÝt ¨n s©u Zelus renaclii Kolenat + S©u non 23 Bä xÝt ¨n s©u Agrosp hodrus dohmi - S©u non Nh− vËy thµnh phÇn c¸c loµi thiªn ®Þch ë rõng trång muång ®en tõ 7 - 12 tuæi t¹i c¸c ®iÓm nghiªn cøu lµ t−¬ng ®èi phong phó. B¶ng 3.5: Thèng kª sè hä vµ sè loµi theo c¸c bé c«n trïng thiªn ®Þch STT Tªn Bé Sè hä % Sè loµi % 1 Coleptera 3 30.00 9 39.13 2 Mantoptera 1 10.00 3 13.05 3 Hymenoptera 5 50.00 8 34.77 4 Hemiptera 1 10.00 3 13.05 Tæng 10 100 23 100 KÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy sè loµi c«n trïng thiªn ®Þch lµ 23 loµi víi 10 hä thuéc 4 bé kh¸c nhau, chñ yÕu lµ c¸c loµi trùc tiÕp ¨n trøng vµ s©u non. T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 1/N¨m 2008 124 Sù cã mÆt cña mçi loµi thiªn ®Þch trong hÖ sinh th¸i rõng dï nhiÒu hay Ýt ®t gãp phÇn lµm h¹n chÕ sù ph¸ h¹i cña s©u h¹i, b¶o vÖ c©y trång vµ quan träng h¬n lµ chóng ®t lµm cho chuçi c©n b»ng sinh häc trong hÖ sinh th¸i rõng trång æn ®Þnh h¬n. Tuy nhiªn loµi thiªn ®Þch nµo cã mÆt th−êng xuyªn vµ xuÊt hiÖn víi sè l−îng c¸ thÓ lín trong hÖ sinh th¸i rõng th× sÏ cã kh¶ n¨ng khèng chÕ quÇn thÓ s©u h¹i mét c¸ch hiÖu qu¶ h¬n [5]. Tõ nh÷ng kÕt qu¶ tæng hîp ë b¶ng 3.4 vµ 3.5 vµ qua ®iÒu quan s¸t trùc tiÕp cho thÊy trong tæng sè 23 loµi thiªn ®Þch th× cã mét sè loµi xuÊt hiÖn th−êng xuyªn vµ chiÕm sè l−îng c¸ thÓ lín nªn kh¶ n¨ng h¹n chÕ s©u h¹i rÊt cao ®ã lµ c¸c loµi: KiÕn vèng, KiÕn cong ®u«i chóng lµm tæ r¶i r¸c ë trong rõng nh−ng c¸c c¸ thÓ th× cã mÆt ë hÇu hÕt mäi c©y, kiÕn lµ mét lùc l−îng chñ lùc nhÊt trong tiªu diÖt s©u ¨n l¸ bé c¸nh v¶y ë rõng trång muång ®en t¹i thêi ®iÓm chóng t«i ®ØÒu tra. TiÕp theo lµ c¸c loµi KiÕn ®en, Bä ngùa xanh bông réng vµ Bä ngùa xanh Trung Quèc chóng còng xuÊt hiÖn t−¬ng ®èi th−êng xuyªn vµ cã sè l−îng c¸ thÓ trung b×nh nªn kh¶ n¨ng tiªu diÖt con måi vÉn æn ®Þnh. C¸c loµi kh¸c mÆc dï xuÊt hiÖn Ýt h¬n c¶ vÒ sè l−îng vµ thêi gian nh−ng chóng còng gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc t¨ng tÝnh æn ®Þnh sinh häc trong hÖ sinh th¸i rõng trång muång ®en hiÖn nay. Ngoµi nh÷ng loµi thiªn ®Þch lµ c«n trïng th× trong qu¸ tr×nh ®iÒu tra chóng t«i cßn thÊy xuÊt hiÖn mét sè loµi vi sinh vËt g©y bÖnh cho s©u h¹i chÝnh ®ã lµ NÊm B¹ch c−¬ng: Beauveria bassiana g©y bÖnh chÕt cøng tr¾ng ë pha s©u non cña mét sè loµi s©u bé c¸nh v¶y ¨n l¸. Vi khuÈn Bacilus thuringensis vµ Bacilus sp g©y bÖnh chÕt nhòn ë c¸c loµi s©u nµy. 4. KÕt luËn Thµnh phÇn c¸c c¸c loµi c«n trïng h¹i l¸ c©y muång ®en t¹i c¸c ®iÓm nghiªn cøu gåm 12 loµi cña 7 hä thuéc 4 bé. Trong tæng sè 12 loµi g©y h¹i th× cã 2 loµi ¨n l¸ g©y h¹i nÆng ®ã lµ loµi: B−ím chanh di c− (Catopsilia ponoma Fabricius) chóng xuÊt hiÖn trong c¶ 4 ®ît ®iÒu tra, mËt ®é s©u h¹i trung b×nh lµ 21,24 con/c©y; tû lÖ c©y cã s©u trung b×nh lµ 55,99% vµ loµi b−ím vµng viÒn ®en (Eurema hecabe Limmacus) loµi nµy còng xuÊt hiÖn trong c¶ 4 ®ît ®iÒu tra, mËt ®é s©u h¹i trung b×nh lµ 24,11 con/c©y; tû lÖ c©y cã s©u trung b×nh lµ 61,76%. Møc ®é h¹i l¸ trung b×nh cña t¸n rõng lµ 38.18%, xÕp ë møc h¹i võa. Thµnh phÇn c«n trïng thiªn ®Þch cña s©u h¹i l¸ muång ®en lµ 23 loµi víi 8 hä thuéc 4 bé kh¸c nhau, chñ yÕu lµ c¸c loµi trùc tiÕp ¨n trøng vµ s©u non. Trong tæng sè 23 loµi thiªn ®Þch th× cã mét sè loµi cã kh¶ n¨ng h¹n chÕ s©u h¹i rÊt cao ®ã lµ: KiÕn vèng, KiÕn cong ®u«i chóng xuÊt hiÖn th−êng xuyªn víi sè l−îng lín. TiÕp theo lµ c¸c loµi KiÕn ®en, Bä ngùa xanh bông réng vµ Bä ngùa xanh Trung Quèc chóng còng xuÊt hiÖn t−¬ng ®èi th−êng xuyªn vµ cã sè l−îng c¸ thÓ trung b×nh nªn kh¶ n¨ng tiªu diÖt con måi æn ®Þnh
Summary Surveillance Results of pest and benefit insect component on Casssa siamea LamK in the provinces: Bac Kan, Thai Nguyen and Vinh Phuc The surveillance was carried out in 4 stages on the uniform Cassia forests at the age of 7- 12 years in 3 sites of the provinces (on 18 standard plots per site). The Surveilance results showed that the pest component on the Cassia had 12 species; they belong to 7 families of 4 orders. Among them Catopsilia ponoma F and Eurema hecabe L are high-damage species, both of them appeare around the year, average number per tree of T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 1/N¨m 2008 125 Catopsilia ponoma F is 21.24 with 55.99% of trees being damaged while the Eurema hecabe L is 24.11 and 61.76 %. Damage pecentage of leaf canopy is 38.18%, of the medium level. The Cassia siamea Lamk benefit insect component has 23 species of 8 families belonging to 4 orders. Some of them have ability to reduce the amount of pest quite highly. They are 3 ant species and 2 of mantidae, they appear around year with reasonable amount, therefore reducing pest stably. Tµi liÖu tham kh¶o [1]. Lª Méng Ch©n, Vò V¨n Dòng - Gi¸o tr×nh Thùc vËt vµ thùc vËt ®Æc s¶n rõng, §¹i häc L©m nghiÖp Xu©n Mai 1992 [2]. H¹t kiÓm l©m huyÖn LËp Th¹ch – VÜnh Phóc; B¸o c¸o tæng kÕt c«ng t¸c qu¶n lý b¶o vÖ rõng n¨m 2006. [3]. TrÇn C«ng Loanh (1998) - Gi¸o tr×nh "C«n trïng rõng" - §¹i häc L©m nghiÖp Xu©n Mai [4]. NguyÔn ThÕ Nht, TrÇn V¨n Mto, TrÇn C«ng Loanh (2000)- Gi¸o tr×nh §iÒu tra dù tÝnh - dù b¸o s©u bÖnh h¹i trong l©m nghiÖp. §¹i häc L©m nghiÖp Xu©n Mai [5]. §Æng Kim TuyÕn (2002) B¸o c¸o nghiªn cøu khoa häc B−íc ®Çu ®iÒu tra thµnh phÇn s©u h¹i vµ c«n trïng cã Ých ë rõng tr¸m tr¾ng Phó L−¬ng – Th¸i Nguyªn, Tr−êng §¹i häc N«ng l©m- §H Th¸i Nguyªn. [6]. §Æng Kim TuyÕn (2003) B¸o c¸o nghiªn cøu khoa häc B−íc ®Çu nghiªn cøu mét sè ®Æc tÝnh sinh häc cña loµi s©u thuéc bé c¸nh v¶y (Lepidoptera) ¨n l¸ muång ®en (Casia siamea Lamk) t¹i rõng phßng hé Hå Nói Cèc – Th¸i Nguyªn. §¹i häc N«ng l©m - §H Th¸i Nguyªn.